Program Szkoła Ucząca Się
W roku szkolnym 2016/2017 nasza szkoła przystąpiła do programu Szkoła Ucząca Się: Całościowy Rozwój Szkoły prowadzony przez Centrum Edukacji Obywatelskiej. SUS to program dla szkół wspierający zmiany podnoszące efektywność nauczania i uczenia się. Wprowadza ocenianie kształtujące do pracy szkoły i wspiera współpracę nauczycieli w zespołach.
Nasza szkoła właśnie ukończyła pierwszy z dwóch etapów prac polegający na wprowadzaniu oceniania kształtującego do pracy szkoły.
Ocenianie kształtujące (ang. assessment for learning) czyli ocenianie pomagające się uczniom uczyć, stosowane jest w wielu krajach. Najlepszym argumentem za jego wprowadzeniem są doświadczenia edukacji w Finlandii, gdzie ten sposób nauczania jest powszechny, a uczniowie osiągają najlepsze wyniki w badaniach PISA (Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów)
Ocenianie kształtujące nie jest żadną rewolucją, jest zgodne z intuicją nauczycielską. Najprościej można powiedzieć, że jest to dawanie uczniowi informacji zwrotnej o tym, co już opanował, czego powinien się jeszcze nauczyć i w jaki sposób ma to zrobić.
Program Szkoła Ucząca Się jest dwuetapowy:
-
Całościowy Rozwój Szkoły I
-
Całościowy Rozwój Szkoły II
Praca na każdym poziomie trwa dwa lata. Po zakończeniu działania na poziomie zaawansowanym szkoły mogą ubiegać się o uzyskanie Tytułu Szkoły Uczącej Się – certyfikatu jakości nauczania i uczenia się uczniów.
Tytuł “Szkoła Ucząca Się” jest honorowym tytułem nadawanym szkołom w ramach programu Szkoła Ucząca Się. Jest potwierdzeniem, że nauczyciele szkoły w swojej pracy z uczniami koncentrują się na procesie uczenia się uczniów poprzez wdrażanie strategii uczenia się i nauczania lub praktyki pracy nauczycieli.Tytuł jest docenieniem wysiłków nauczycieli i dyrektora szkoły.
Na poziomie podstawowym (Ocenianie kształtujące w Szkole Uczącej Się) szkoły poznają i wprowadzają do swojej codziennej praktyki podstawowe elementy oceniania kształtującego – cele lekcji, kryteria sukcesu oraz informację zwrotną.
Poziom zaawansowany działania (Rozwijanie Uczenia się i Nauczania) koncentruje się na pogłębianiu rozumienia oceniania kształtującego poprzez pracę ze strategiami oceniania kształtującego. Ponadto szkoły w sposób systematyczny wprowadzają podstawowe praktyki profesjonalnej pracy nauczycieli, a dyrektorzy uczą się wprowadzać do szkół zmianę nastawioną na poprawę efektów uczenia się uczniów i nauczania.
Najważniejsze elementy Oceniania Kształtującego:
Cel |
Nauczyciel, który stosuje ocenianie kształtujące,określa cele lekcji i formułuje je w języku zrozumiałym dla ucznia. Przed przystąpieniem do planowania lekcji zastanawia się, jakie cele chce zrealizować z uczniami podczas lekcji. Określa co chce, aby uczniowie osiągnęli. Cel formułuje w sposób zrozumiały dla ucznia. Pod koniec lekcji wraz z uczniami nauczyciel sprawdza, czy cel został osiągnięty. |
Kryteria sukcesu (nacobezu) |
Nauczyciel sam lub wraz z uczniami ustala kryteria oceniania, czyli - co będzie brane pod uwagę przy ocenianiu (tzw. nacobezu od" na co będę z wracać uwagę") i co będzie dowodem na to, że cele zostały osiągnięte. Nauczyciel konsekwentnie ocenia tylko to, co wcześniej zapowiedział. |
Informacja zwrotna |
Nauczyciel stosuje efektywną informację zwrotną. Przekazuje uczniowi komentarz do jego pracy, zamiast stawiać ocenę sumującą. Powinna ona zawierać cztery elementy: wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia, odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia, wskazówki, w jaki sposób uczeń powinien poprawić tę konkretną pracę, wskazówki, w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej. Informacja zwrotna musi być ściśle związana z kryteriami oceniania określonymi przed wykonaniem zadania (czyli z nacobezu). |
Ocena kształtująca/sumująca |
Nauczyciel rozróżnia funkcje oceny sumującej i kształtującej. Ocena sumująca ma znaczenie przy podsumowaniu wiedzy nabytej przez ucznia i zwykle ogranicza się do stopnia wyrażonego cyfrą. Ocena kształtująca służy uczniowi do tego, aby uświadomił sobie, co zrobił dobrze, co źle i jak może poprawić swoją pracę. Towarzyszy ona i pomaga uczniowi w trakcie procesu uczenia się. W ocenianiu kształtującym rozdzielamy ocenę sumującą od kształtującej, uczeń otrzymuje mniej ocen (stopni), a częściej informację zwrotną od nauczyciela czy kolegi. |
Współpraca |
Nauczyciel buduje atmosferę uczenia się, pracując z uczniami i rodzicami.Warto poświęcić czas na dyskusję o tym, jak uczniowie się uczą i co pomaga im się uczyć. Atmosfera sprzyjająca uczeniu się przejawia się większym poczuciem własnej wartości uczniów, zaangażowaniem w proces uczenia się, samodzielnością, umiejętnością współpracy oraz świadomym i odpowiedzialnym uczeniem się. Rodzice są partnerami i pomocnikami nauczyciela w nauczaniu swoich dzieci. |
Pytania kluczowe |
Nauczyciel potrafi formułować pytania kluczowe. Pytania kluczowe to pytania, które skłaniają uczniów do myślenia. Takie pytania ukazują uczniom szerszy kontekst omawianego zagadnienia, zachęcają do poszukiwania odpowiedzi i silniej angażują w naukę. |
Pytania angażujące |
Nauczyciel potrafi zadawać pytania angażujące ucznia w lekcję. Zadawanie pytań w ocenianiu kształtującym polega na włączaniu wszystkich uczniów w myślenie nad rozwiązywaniem problemu postawionego przez nauczyciela. Ma temu służyć m.in.: wydłużenie czasu oczekiwania na odpowiedź ucznia, kierowanie przez nauczyciela pytania do wszystkich uczniów, a nie tylko do zgłaszających się, poszukiwanie w parach odpowiedzi na pytania nauczyciela, niekaranie za błędne odpowiedzi. Zadawanie uczniom pytań „otwartych”. |
Samoocena |
Nauczyciel wprowadza samoocenę i ocenę koleżeńską. Uczniowie – na podstawie podanych kryteriów oceniania – wzajemnie recenzują swoje prace, dają sobie wzajemnie wskazówki, jak je poprawić. Ma to dwojaki sens: z jednej strony dobrze rozumieją kolegę, którego pracę sprawdzają, gdyż przed chwilą wykonywali to samo zadanie, a z drugiej – uczą się od swojego kolegi: ustalania kryteriów oceniania (co oceniam?) i umiejętności dawania informacji zwrotnej (jak to komunikuję?) Jeśli uczeń sam potrafi ocenić, ile się nauczył i co jeszcze musi zrobić, aby osiągnąć wyznaczony cel, to pomaga mu to w procesie uczenia się i czyni z niego aktywnego i odpowiedzialnego uczestnika tego procesu. |